Шетелде жүрген «қазақтың миын» ел игілігіне қалай жұмсаймыз?

Қазір шетелде оқып жатқан Қазақстан жастарының жалпы саны 70 мыңнан асып жығылады. Бұл – үлкен әлеует, ертең өз халқын алға жетелейтін алып күш. Ал осы күшті сақтап қалып, қазірдің өзінде ел игілігіне бағыттау үшін не істеу керек? Ал, ең бастысы, оның ұлттық болмысын қалайша сақтаймыз? Осы және басқа да мәселелер күні кеше ғана Астанада өткен Қазақстанның шетелдегі студенттік ұйымдарының II слетінде тағы бір мәрте пысықталды. 

Шыны керек, бас кезінде қазақстандық жастарды шетел университеттеріне жіберіп оқыту науқанын бастаған кезде біз біраз мәселені аңғармай қалдық. АҚШ пен Еуропаның білімін қуамыз деген студенттеріміздің санасын сол жақтың мәдениеті жаулап, «еркіндігі» тұсаулап тастады. Соның салдарынан Қазақстанның басты капиталы – білімді жастардың біразы шетелде қалып қойды. Олардың ішінде мемлекеттік бағ-дарламалардан бөлек, өз ақшасына барып, өзге елде жұмыс істеп кетуді көздегендер де бар. Жасыратыны жоқ, мұндай бастамаларды ата-аналардың өздері қолдап отырады. Соған қарамастан бүгінде шетелде жүрген «қазақтың миын» сақтауға мүмкіндік бар. Қазір оны сақтап қана қоймай, өз еліне қызмет етуге итермелеу аса қажет. Былайша айтқанда, қа-зақстандық жастардың оқуы қашан бітеді деп күтпей, оларды бүгіннен бас-тап өзара ұйымдастырып, Қазақстанға жаңа ой-идеяларды әкелуге жұмыл-дырудың маңызы зор. Мұның бәрін жастардың өздері сезген болуы керек, осыдан екі жыл бұрын олар шетелде қазақстандық студенттердің сан алуан ұйымдарын белсене құруға кірісті. Алайда Қытай сияқты ірі державалар ондай ұйымдардың барлығын бақылауда ұстап, өз мүддесі үшін қолдануға тырысып бағатын сыңайлы. «Шетелде қазақстандық студенттердің бірлестігін құру бастамасын осыдан екі жыл бұрын бірінші болып АҚШ-та оқып жүрген жерлестеріміз көтерді. Олар сан алуан жағымсыз жағдайларды алға тартып, қазақстандық студенттердің бір ұйымның аясында бірігуін қалады.
Содан бері 16 мемлекетте 90-нан астам ұйым құрылды. Ал соңғы уақытта олардың барлығы өзара шоғырланып, 70-ке жуық ұйымның аясында топтасты. «Соның арқасында қазақстандық студенттер бір-бірін тауып, етене араласа бастады. Мәселен, Қытайда қазір біздің 7 мыңнан астам студентіміз оқып жатыр. Олар үлкен бір қауымдастықты құрды. Алайда Қытайдың да саясаты ықпал еткен болар, оған «бүкілқытайлық жастар ұйымы» деген сияқты айдар тағылды. АҚШ-та Қазақстан студенттері ұйымдарының альянсы құрылды. Ол да сол елдің саясатына сай келеді. Мәскеуде «Атамекен» бар. Қазақстандық студенттердің басым бөлігі – Ұлыбританияда. Енді ол жақта либерализм ғой. Өкінішке қарай, сол жерде оқып жүрген Қазақстан жастарының басы құралмай жатыр. Деген-мен бір қауымдастық бар», – дейді Халықаралық бағдарламалар орта-лығының президенті С.Нұрбек.
Бүгінде осы іспетті ұйымдардың арқасында шетелде оқып жүрген қазақстандық студенттердің бірлігін ғана емес, олардың ұлттық болмысын барынша сақтап қалуға болады. Ал өз жеріміздегі жастар бірлестіктері мен қауымдастықтарымен тікелей байланысқа шығу арқылы қазірдің өзінде көптеген тың идея мен жаңа технологияларды тартуға болады. Ол үшін ғаламтордың сан алуан байланыс құралдары толық мүмкіндік беріп отыр. Әрине, шетелдегі қазақстандық жастардың ұйымдарына мемлекеттің қолдауы да қажет. Себебі онсыз өзге мемлекеттердің саясатына төтеп беру қиын. Ал қалғанына олардың жастық амбициясы жетуі тиіс.
Диас ЖОРАБЕКОВ, АҚШ-тағы Қазақстан студенттері альянсының президенті:
– Біз АҚШ-та Қазақстанның ұлттық мүддесін жан-жақты қорғауды көздей-міз. Ұйымның негізгі мақсаты – шетелдегі Қазақстанның имиджін жақсарту. Мәселен, биыл біз ЕХРО өткізу құқығына ие болдық. Оған Бельгия да таласты. Сөз жоқ, ол – мықты мемлекет. Алайда Қазақстанның да беделі болғаннан кейін ЕХРО конкурсында жеңіске жетті. Біз өз кезегімізде АҚШ-та жүріп, Қазақстанның осы жетістігін жан-жақты наси-хаттауды көздейміз. Сол сияқты бірнеше жобамыз бар. Негізгі мақсат – еліміздің ұлттық мүддесін барынша қорғау.
Шетелде оқып, елге оралған жастардың арасында да тұрақты байланыстың жоқтығын мойындау қажет. Қазір олардың басым бөлігі шашырап жүр. Ал ондай азаматтарды жинап, бір мақсатқа жұмылдырса, шешілмейтін мәселе болмайтын сияқты.
Жұматай СӘЛІМОВ, «Болашақ» бағдарламасының түлегі, Ұлттық технологиялық даму агенттігі төрағасының орынбасары:
– Бүгінде «Болашақ» бағдарламасы бойынша шетелде білім алып, Қазақ-станға қайта оралған инженер-техник мамандар бар. Олардың саны 2,5 мыңнан асады. Мұның өзін инженер-техниктердің үлкен армиясы деуге болады. Бірақ ол мамандардың барлығы шашырап жүр. Олар бір сала бо-йынша білім алса да, бір-бірімен дұрыс араласпайды. Ал ел индустриясына кәсіби сарапшылар жетіспейді. Сондықтан біз «Болашақ» түлектерін біріктіріп, салалық сарапшылар желілерін қалыптастыруды ұсынамыз. Олар құзыретті мемлекеттік органдарға, тіпті Үкіметтің өзіне де нақты ұсыныстар бере алады.

baq.kz